Chiều 10-9, ba nhân viên vườn thú khu du lịch Đại Nam (tỉnh Bình Dương) đang trồng cây xanh thì bất ngờ bị một con hổ chuồng kế bên nhảy qua vách ngăn cao khảng 2,5 m tấn công. Anh Nguyễn Thanh Giàu (21 tuổi) bị hổ vồ vào vùng cổ và đầu gây trọng thương, nhân viên còn lại là ông Nguyễn Công Danh (47 tuổi) bị hổ cắn chết.
Nhiều chuyên gia pháp lý đã mổ xẻ trách nhiệm dân sự cũng như hình sự của những người liên quan trong vụ này.
Rõ chuyện bồi thường
“Về trách nhiệm dân sự, chuyện bồi thường cho nạn nhân là không thể né tránh” - ông Chu Văn Tuấn, Viện trưởng VKSND huyện Krông Năng (Dăk Lăk) và bà Phùng Thị Hòa, nguyên giảng viên Trường cao đẳng kiểm sát TP.HCM, khẳng định. Các chuyên gia khác hoàn toàn đồng tình với nhận định này và coi đây là trách nhiệm bồi thường ngoài hợp đồng. Ông Tôn Văn Trung, Phó Chánh án TAND quận 12 (TP.HCM) phân tích thêm, hổ là loài thú dữ, được coi là nguồn nguy hiểm cao độ cần phải được quản lý, trông coi cẩn thận. Thế nhưng con hổ trong chuồng lại nhảy ra tấn công người khiến có người chết, người bị thương tật, gây ra những thiệt hại, mất mát rất đau lòng. Theo Điều 623 Bộ luật Dân sự, chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại, kể cả khi không có lỗi... Ở đây, theo thông tin báo chí thì các con hổ này là của khu du lịch Đại Nam, do vậy chủ khu du lịch này được coi là chủ của con hổ nên người này phải thực hiện nghĩa vụ bồi thường cho các nạn nhân.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng nếu chủ sở hữu đã giao cho người khác chiếm hữu, sử dụng thì những người này phải bồi thường, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.
Về các khoản bồi thường, ông Chu Văn Tuấn và ông Tôn Văn Trung cho biết trong trường hợp này, cả người bị chết lẫn người bị thương đều có thể được bồi thường về tính mạng, sức khỏe bị xâm phạm..., bồi thường về tổn thất tinh thần (cho nạn nhân và gia đình nạn nhân). Ngoài ra, phía bồi thường cũng có thể phải lo chi phí thuốc men, thu nhập bị mất, ma chay, cấp dưỡng con cái, cha mẹ nạn nhân... theo quy định. Ở đây, sau cái chết của ông Danh, phía khu du lịch Đại Nam đã cử người lo đám tang và hứa sẽ cấp học bổng cho người con út đang học tiểu học, hỗ trợ một triệu đồng/tháng cho một người con khác đang học đại học là đáng hoan nghênh. Khi tính chuyện bồi thường thì các bên có thể thỏa thuận thêm hoặc bớt những khoản này.
Có thể bồi thường thêm về tai nạn lao động
Mở ra một hướng song song, luật sư Nguyễn Thế Phong, Chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Long An, cho rằng nếu trường hợp những nhân viên bị nạn là người lao động (được ký hợp đồng lao động chẳng hạn...) của khu du lịch thì còn có thể coi họ bị tai nạn lao động. Người lao động sẽ được người sử dụng lao động và cơ quan bảo hiểm (nếu có) bồi thường tai nạn lao động và những chế độ liên quan.
Nhưng theo luật sư Phong và luật sư Nguyễn Đức Dũng (Văn phòng luật sư Bảo Hà) thì không thể cùng lúc nạn nhân vừa được bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, vừa được bồi thường tai nạn lao động. Khi xem xét, các bên sẽ loại trừ những khoản nào trùng lắp và bất lợi cho người lao động để chỉ chi trả một khoản duy nhất. Ví dụ đã bồi thường ngoài hợp đồng khoản thiệt hại về sức khỏe thì không thể buộc bồi thường khoản này trong chuyện bồi thường về tai nạn lao động nữa.
Khó xử lý hình sự
“Trong tai nạn này, hậu quả một người chết, một bị thương là hậu quả đặc biệt nghiêm trọng nên đã có yếu tố hình sự” - thẩm phán Tôn Văn Trung cho biết. Tuy nhiên, muốn xử lý hình sự các cá nhân có liên quan thì phải làm rõ rất nhiều tình tiết như chủ của con hổ, người được giao nhiệm vụ trông coi... có làm hết trách nhiệm của mình chưa, có lỗi hay không, chuồng trại nuôi có được xây dựng đúng chuẩn, đúng cách hay không...
Đồng tình là đã có yếu tố hình sự nhưng luật sư Nguyễn Thế Phong và ông Chu Văn Tuấn đều cho rằng trường hợp này khó xử lý hình sự. Trước hết như các cơ quan chức năng nói, hiện nay quy chuẩn về nuôi hổ chưa có nên cũng không có chuẩn nhất định về chuồng trại nuôi. Do vậy khó có thể nói rằng chủ nuôi làm sai quy định để quy trách nhiệm dù rằng con hổ cũng đã vượt ra khỏi chuồng để tấn công người. Thứ nữa, thường ngày con hổ không nhảy ra, nhảy vào nên không thể nói là người chủ, người quản lý cẩu thả trong chuyện nuôi hổ. Việc con hổ bất thình lình nhảy ra vượt ra ngoài dự tính, không ai lường tới. Có thể trong thời gian động đực, cộng với chuyện bị tác động bởi hoàn cảnh bên ngoài nên nó có một sức mạnh phi thường trong một thời khắc nhất định nên mới có thể nhảy ra khỏi chuồng được...
Một vấn đề nữa mà các chuyên gia cũng nhìn nhận là hiện nay luật hình sự không có điều nào tương ứng để xử lý việc chủ nuôi để thú dữ tấn công người. Nhìn lại chỉ thấy có tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 285), tội thuộc nhóm tội chức vụ. Thế nhưng mặc dù điều luật không quy định rõ đối tượng sẽ bị xử lý nhưng lâu nay điều luật này thường áp dụng với cán bộ ở cơ quan nhà nước, chưa có tiền lệ xử lý với đối tượng ở tư nhân. Do đó, nếu áp vào xử lý thì cũng sẽ có những lúng túng nhất định.
Dù vậy, theo các chuyên gia, sau sự cố này khu du lịch, các cơ quan chức năng phải nhanh chóng tìm biện pháp khắc phục. Nếu cảm thấy việc nuôi hổ ở khu du lịch không đảm bảo an toàn thì có thể rút giấy phép nuôi hổ, đóng cửa, không cho nuôi nhốt hổ nữa...
Sẽ kiểm tra tất cả các nơi nuôi thú dữ ở Bình Dương
Ngày 13-9, ông Trần Văn Nguyên, Chi cục phó Chi cục Kiểm lâm tỉnh Bình Dương, cho biết: “Trong tuần, chi cục sẽ phối hợp với Cơ quan Kiểm lâm Vùng III (Cục Kiểm lâm) và các ban ngành kiểm tra tất cả các nơi nuôi thú dữ trên địa bàn. Đặc biệt là đàn hổ 58 con đang nuôi thí điểm tại Công ty Thái Bình Dương (31 con, trong đó sinh sản 24 con), khu du lịch Thanh Cảnh (chín con), khu du lịch Đại Nam (18 con, có hai con hổ trắng nhập từ Mexico). Hầu hết đàn hổ đang nuôi đều nằm gần khu dân cư nên chúng tôi sẽ đề nghị các chủ nuôi thực hiện việc kiên cố lại chuồng trại. Các chủ nuôi phải làm cam kết bảo đảm an toàn cho cộng đồng”. Về phía khu du lịch Đại Nam, ông Dương Thành Phi, Giám đốc vườn thú, cho hay: “Con hổ tấn công người sẽ không được thả ra ngoài vườn thú để khách ngắm mà bị giam trong chuồng riêng cho đến chết”.
Trao đổi với Pháp Luật TP.HCM, bà Dương Kim Anh, ủy viên Ủy ban Khoa học-Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cho biết sẽ kiến nghị lên Quốc hội để sớm có quy định cho việc nuôi hổ thí điểm. “Không thể đổ lỗi cho việc hổ gây cắn chết người là sự cố do nuôi thí điểm nên chưa có chuẩn về chuồng trại. Dù nuôi thí điểm cũng phải có quy định rõ ràng. Phải có người chịu trách nhiệm khi xảy ra việc thú dữ tấn công” - bà Anh thông tin.
Từ năm 1992, hổ đã được đưa vào nhóm 1B (nhóm động vật nguy cấp, quý hiếm). Nghị định 32 năm 2006 của Chính phủ cũng quy định hổ là loài cần được bảo vệ và cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại dưới mọi hình thức. Còn theo Luật Bảo vệ rừng (Điều 12), tất cả các hành vi như săn bắt, bắn, bẫy, nuôi nhốt, giết mổ động vật rừng đều bị nghiêm cấm. Trong Bộ luật Hình sự có Điều 190 về tội vi phạm các quy định về bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm có thể bị phạt tiền 2-20 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.
Theo các chuyên gia, Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2005 cũng quy định chủ sở hữu, người được chủ sở hữu giao chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ không phải bồi thường nếu thiệt hại xảy ra hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại; thiệt hại xảy ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết...
Các chuyên gia nhận định trong trường hợp này, người bị nạn không cố ý gây ra thiệt hại cho mình. Họ đang làm việc (trồng cây) thì bị hổ tấn công chứ không chọc phá hay nhảy đến giao tính mạng mình cho hổ.
Mặt khác, đây cũng không phải là trường hợp bất khả kháng hay tình thế cấp thiết. Bởi lẽ nếu chuồng trại được xây cao hơn, 10 m chẳng hạn, kiên cố hơn... thì chắc chắn chẳng có con hổ nào xổng ra được mà cắn người.
(theo Pháp Luật TPHCM Online)
